راهنمای کوک سنتور: نکات عملی

کوک کردن سنتور برای هنرجوها و حتی کسانی که سالها کار کرده اند کار ساده ای نیست. در این نوشتار راهنمایی برای کوک سنتور فراهم کردیم به این هدف که هنرجوها در کوک کردن سازشان تواناتر شوند.  اگر درمورد کوک سنتور ابهام و سردرگمی دارید میتوانید راهنمای کوک سنتور ۱ را بخوانید.

دما

میدانید که تغییر دما روی کشش و نوسان سیم ها اثر میگذارد و فرکانس سیم را تغییر می دهد. بنابراین حین کوک کردن نباید دمای اتاق را خیلی تغییر دهید. برای مثال فرض کنید با استفاده از تیونر نیمی از سیم ها را در اتاق گرمی کوک کرده اید. اگر کولر را روشن کنید و بقیه ی سیم ها را با تیونر کوک کنید کوک سیم های قبلی و سیم های جدید ناسازگار خواهد شد. پس حین کوک دمای محیط را خییلی تغییر ندهید. بطور کلی بهتر است موقع کوک سنتور را جلوی بار کولر یا چسبیده به بخاری قرار ندهید.

فرکانس مرجع

اگر خیلی تجربه ندارید و نگران پاره شدن سیم ها هستید میتوانید فرکانس مرجع را کمتر از عدد استاندارد ۴۴۰ هرتز قرار دهید. (برای توضیح در مورد فرکانس مرجع اینجا را ببینید.) کاهش فرکانس مرجع مشکلی در صدای ساز ایجاد نمیکند اما امکان پاره شدن سیم و همینطور فشار وارده بر صفحه ی ساز را کاهش می دهد و این از نظر طول عمر ساز موثر است (برای توضیح، مورد شماره ۳ را در موضوع نگهداری سنتور بخوانید.) اگر از تیونر اندروید آواکوک استفاده میکنید میتوانید در صفحه ی کوک ساز، هم از طریق منو و هم از طریق لمس عدد فرکانس مرجع آن را تغییر دهید. بعضی ها ۴۳۵ هرتز را توصیه میکنند و بعضی ها عددهایی کمتر (من پیشنهاد هایی از ۴۲۰ تا ۴۴۰ را شنیدم ام). بهرحال هرچه فرکانس مرجع کمتر، احتمال پارگی سیم و فشار به صفحه ی ساز کمتر.

ایمنی

موقع کوک کردن خودتان را به سمت ساز خم نکنید و سرتان را بالای ساز نگیرید. اگر زیاد به سیم فشار بیاید یا اگر سیم قدیمی باشد و کم کم نازک شده باشد ممکن است موقع کوک کردن پاره شود. سیم پاره شده با سرعت زیادی از جا در می رود و این میتواند به صورت و یا چشم شما آسیب برساند. اگر سرتان را بالای سیم نگه ندارید پاره شدن سیم به صورت شما آسیبی نخواهد رساند.

روش کوک کردن

اگر از تیونر آواکوک استفاده میکنید ابتدا سازتان را انتخاب میکنید. کوک دلخواهتان را انتخاب میکنید و میتوانید یک به یک سیم ها را کوک کنید. هر خرکی را که برای کوک انتخاب میکنید روی شکل سنتور نشان داده می شود. پیشنهاد میکنم هر نتی را که میخواهید کوک کنید، انگشت اشاره تان را از روی خرک مورد نظر تا گوشی های سمت راست سنتور ببرید تا گوشی اشتباهی را نچرخانید. زیاد پیش می آید که هنرجو ها برای کوک کردن یک سیم گوشی اشتباهی را میچرهانند و این باعث پاره شدن سیم میشود.

پیشنهاد میشود که قبل از کوک کردن کمی سیم را شل کنید. یعنی گوشی را در جهت خلاف عقربه های ساعت بچرخانید و بعد اقدام به کوک کردن ساز کنید. این کار باعث تقسیم بهتر فشار روی سیم میشود.

با دم مضراب سیم مورد نظر را کمی بکشید رو رها کنید. (دقت کنید که فشار زیاد میتواند باعث شکسته شدن دم مضراب شود.) در آواکوک نشانگر به شما نشان می دهد که صدای سیم، بم تر از نت مورد نظر است یا زیر تر. اگر نشانگر سمت چپ باشد سیم شما بم تر است و باید زیرتر شود. در بخش پایینی هم میبینید که برای رسیدن به کوک مورد نظر باید آچارکوک را در جهت عقربه های ساعت و حدودا چقدر بچرخانید. (چون سازها شبیه هم نیستند مقدار چرخش تقریبی است) در شکل زیر میبینید که صدای سیم ۲۲٫۸ سِنت بم تر از فرکانس مورد نظر است. پس باید آچار کوک را در جهت نشان داده شده چرخاند.

اگر صدای سیم زیرتر باشد نشانگر مانند شکل زیر خواهد بود. آواکوک به شما نشان می دهد که آچارکوک را در چه جهتی و حدودا چقدر باید بچرخانید تا سیم کوک شود. تصویر زیر نشان می دهد که صدای سیم مورد نظر به اندازه ی ۲۲٫۸ سِنت زیرتر از صدای مورد نظر است:

در هر صورت باید آنقدر آچار کوک را بچرخانید که نشانگر به خط عمودی وسط برسد. وقتی به اندازه ی کافی به خط وسط نزدیک شدید مربع سبز رنگی در وسط مشاهده میکنید که نشانه ی کوک شدن سیم است. بنابراین میتوانید به سراغ سیم های بعدی بروید. توجه کنید که موقع کوک ممکن است بارها از خط وسط عبور کنید. یعنی مثلا میخواهید صدای سیم را فقط ۵ سِنت زیرتر کنید اما در عمل با چرخاندن آچارکوک صدا ۲۰ سِنت زیرتر میشود. این اتفاق در مورد سنتور طبیعی است و با کسب تجربه ی بیشتر راحت تر میتوانید کوک کنید. پس حوصله داشته باشید.

سیم نو

اگر به تازگی سیم نو روی سنتورتان انداخته اید باید چندین بار سنتورتان را کوک کنید. سیم های نو هنوز تحت کشش قرار نگرفته اند. گوشی ها هم به اندازه ی کافی در چوب محکم نشده اند. پس سازتان زود کوک خالی میکند (ناکوک میشود). پس باید سازتان چندین بار (مثلا سه بار) کوک شود تا بتواند کوک را نگه دارد.

دما و فشار دست

بعضی ها عادت دارند که موقع کوک دست خود را روی سیم ها می گذارند. مثلا وقتی دارند خرک ششم را کوک میکنند دست چپشان را روی خرک های پنج و چهار می گذارند. این کار باعث فشار آمدن به سیم های خرک های ۵ و ۴ میشود و آنها را ناکوک میکند. اگر نمیتوانید این عادت را کنار بگذارید از خرک های بالایی شروع به کوک کنید. اول خرک ۹ بعد ۸ بعد ۷ … . در این حالت دیگر دستتان را روی سیم کوک شده قرار نخواهید داد.

همکوک سیم های یک خرک

خیلی مهم است که هر چهار سیم یک خرک هم صدا باشند. بعد از کوک سیم های هر خرک یک بار دیگر آنها را بررسی کنید. اگر سیمی بیش از چند سِنت با دیگر سیم های آن خرک فاصله دارد دوباره کوکش کنید. این کار در زیبایی صدای ساز شما تاثیر بسیار زیادی دارد.

اگر سنتورتان زود ناکوک میشود

اگر حس میکنید که بعضی سیم ها خیلی زود ناکوک میشوند شاید علتش این باشد که گوشی به اندازه ی کافی در چوب ساز محکم نیست. در این حالت اصطکاک بین فلز گوشی و چوب کم است و فشار سیم به راحتی باعث چرخیدن گوشی و ناکوک شدن میشود. برای رفع مشکل میتوانید به سرِ گوشی چند ضربه بزنید. نه خیلی محکم که ساز آسیب ببیند و نه خیلی آرام که بی اثر باشد. میتوانید با آچار کوک چند ضربه به گوشی بزنید تا بیشتر در چوب فرو رود و اصطکاکش با چوب بیشتر شود.

جابجا کردن خرک ها

برای بعضی کوک ها لازم است بعضی از خرک ها را جابجا کنید. مثلا وقتی بخواهید نت لای سفید بِکار و نت لای پشت خرک بِمُل باشد لازم است خرک چهارم سفید را جابجا کنید. در فرصت دیگری مفصل تر در این مورد خواهم نوشت اما فعلا این را میگویم که اگر خرکی را اصلا جابجا نکرده باشید، دفعات اول، این کار سخت است. انگار خرک به سطح سنتور چسبیده است. میتوانید کمی سیم ها را شل کنید تا راحت تر بتوانید خرک را جابحا کنید. در مورد مقدار جابجایی خرک هم در آینده خواهم نوشت. من در ابتدا برای این که لازم نباشد جای خرک ها را هر بار پیدا کنم با مداد مشکلی خیلی نرم جای خرک را روی صفحه ی ساز علامت میزدم. فکر نمیکنم مداد خیلی نرم به سطح چوب آسیبی وارد کند اما کار مرا راحت تر میکرد.

بهرحال بعد از جابجایی باید اختلاف صدای دو طرف خرک ها را بررسی کنید. پیدا کردن مکان دقیق خرک نیازمند سعی و خطاست. و بدانید که همیشه تجربه کارتان را راحت تر خواهد کرد.

لطفا اگر نظر در مورد این توضیحات دارید یا فکر میکنید بعضی نکات لازم گفته نشده از طریق فرم تماس با ما نظرتان را بنویسید. حتما از نظرات شما استقبال میکنیم.

برای توضیحات بیشتر در مورد تیونر تخصصی سنتور آواکوک صفحه ی خانه را ببینید.

.

آواکوک را از طریق لینک زیر دانلود کنید و آن را امتحان کنید.